Δεν θυμόμαστε καν τα όνειρα της παιδικής μας ηλικίας και επειδή δεν τα θυμόμαστε, ισχυριζόμαστε πως αυτά τα όνειρα δεν υπήρξαν ποτέ.
Εδώ πλανόμαστε. Κάθε άνθρωπος έχει όνειρα, μεγαλειώδεις εσωτερικές εικόνες που τον κινητοποιούν προς τα μεγάλα και τα ωραία. Πριν από κάθε πράξη υπάρχει πάντα μια εικόνα. Η πράξη θέλει να πραγματοποιήσει την εικόνα αυτή. Η εικόνα είναι ο σπόρος – το αποτέλεσμα της πράξης είναι ο καρπός. Όταν τώρα ο καρπός, δηλαδή το αποτέλεσμα, δεν ανταποκρίνεται στην εικόνα, τότε είμαστε απογοητευμένοι. Κάποτε σταματάμε να εμπιστευόμαστε τις εικόνες των ονείρων μας και κάποτε ξεχνάμε τα όνειρά μας. Σε πολύ πειστικό τόνο, λέμε τότε ότι γίναμε ρεαλιστές και ισχυριζόμαστε ότι τα όνειρα αποτελούν, εκτός πραγματικότητας, παιδιάστικες φαντασιώσεις.
«Στ’ αλήθεια, σας λέω», έτσι λέγεται στη χριστιανική διδασκαλία, «αν δεν στραφείτε και γίνετε σαν τα παιδιά, δε θα μπείτε στη βασιλεία των ουρανών». Εδώ μας δίνεται η νύξη ότι μια στροφή προς το παιδί μέσα μας είναι αναγκαία. Μπορεί να ερμηνεύσουμε με διαφορετικούς τρόπους τη φράση αυτή, όμως ένα είναι σίγουρο: Μια στροφή προς το παιδί είναι επίσης μια στροφή προς τον κόσμο των ονείρων και της φαντασίας. Αυτός ο κόσμος του παιδιού δεν είναι ψεύτικος, όπως πιστεύουν πολλοί, είναι πολύ περισσότερο συνδεδεμένος με τον αόρατο «κόσμο των αιτιών».
Εδώ υπάρχουν εικόνες, ιδέες και μοτίβα που μας δίνουν την ώθηση για να πράξουμε. Όταν επιτυγχάνουμε στην πράξη, οι εικόνες αυτές πραγματοποιούνται. Υλοποιούνται ως ορατές μορφές στο λεγόμενο πραγματικό κόσμο. Αόρατος και ορατός κόσμος είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ τους, πράγμα που συχνά ξεχνάμε, αφού ασχολούμαστε πολύ περισσότερο με τα αποτελέσματα και πολύ λιγότερο με τις αιτίες. Θυμάμαι σημαίνει επίσης την επανασύνδεση με το δικό μου όνειρο της ζωής, έτσι ώστε να φτάσω στην Ιθάκη και να μην ξεμείνω στη χώρα των Λωτοφάγων.
Όλοι αφήσαμε τα παιδικά μας χρόνια μακριά πίσω μας. Εκτός αυτού μας βρήκαν ίσως άσχημα, δυσάρεστα, ακόμη και απεχθή γεγονότα. Είναι κατανοητή η πρώτη μας αντίδραση, να ξεχνάμε όσο γίνεται πιο γρήγορα όλα τα άσχημα. Επίσης κατανοητό είναι όταν δε θέλουμε να μας υπενθυμίζονται. Και επίσης κατανοητό είναι όταν προπαθούμε για καιρό να απωθήσουμε κάθε αναδυόμενη ανάμνηση πάλι πίσω στο βασίλειο της λήθης.
Για ένα όμως χρειάζεται να είμαστε ξεκάθαροι: Κανένα αναισθητικό αυτού του κόσμου, όσο γλυκό κι αν είναι, δε μας λυτρώνει από αυτή τη διαδικασία. Μια άσχημη εμπειρία μένει πάντα ζωντανή στην ανάμνηση, έως ότου αναγνωρίσουμε την αξία της και καταλάβουμε το μήνυμά της. Η αξία της ανάμνησης έγγυται σε έναν κρυμένο θησαυρό επίγνωσης που χρειάζεται να φέρουμε στο φως.
Όλων μας το όνειρο είναι το όνειρο μιας ευτυχισμένης ζωής. Είναι ένα όνειρο που είχαμε ήδη από τ’ πρώτα παιδικά μας χρόνια. Δυστυχώς δεν είχαμε τότε την κατάλληλη γνώση και τα ανάλογα μέσα για να κάνουμε αυτό το όνειρο να πραγματοποιηθεί. Περί τα μέσα της ζωής διαπιστώνουμε ότι έχουμε όσο ποτέ απομακρυνθεί από την αληθινή ευτυχία. Ωστόσο δεν υπάρχει λόγος αποθάρρυνσης. Αν έτσι συνέβη, αυτό δεν οφείλεται σε κάποια αποτυχία από την πλευρά μας, αλλά έχει να κάνει με μια γενική ανθρώπινη δυσκολία.
Ο Όμηρος μας φέρνει, στην Οδύσσειά του, γνώση αυτής της δυσκολίας. Βγαίνουμε έξω στον κόσμο, έχοντας άγνοια – αυτή είναι η κοινή μας δυσκολία. Σιγά σιγά μαθαίνουμε τον κόσμο κι εμάς τους ίδιους. Γι’ αυτό και ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας περί τα μέσα της ζωής ως «πολεμιστή της Τροίας», ενώ λίγο αργότερα ως συμμετέχοντα σε μια Οδύσσεια. Αυτό δεν αποτελεί κάποια προσωπική ατυχία, αλλά μια απολύτως κανονική κατάσταση. Αν αυτό το αντιληφθούμε και ακονίσουμε τη ματιά του Οδυσσέα, μέσα μας, έχει καθένας από εμας μια καλή ευκαιρία να βρει την Ιθάκη του.
Για το λόγο αυτό μας μιλά επίσης το χριστιανικό μήνυμα περί επιστροφής, ενώ η εποχή της μέσης ηλικίας είναι ο κατάλληλος χρόνος για την επιστροφή αυτή. Το ταξίδι που συνδέεται με την επιστροφή αποτελεί επίσης μια «ενθύμηση» της προέλευσης μας, της αφετηρίας του ταξιδιού. Οι εικόνες και τα όνειρα του τότε, τώρα πλέον μπορούν να πραγματοποιηθούν. Κι όμως, γι’ αυτό μας είναι απαραίτητη η γνώση του γιατί τόσα πολλά πήγαν αλλιώς ή στραβά και γιατί χρειάζοταν να βιώσουμε τον πόνο. Γρήγορα θα αναγνωρίσουμε ότι πόνος και τραύμα δημιουργήθηκαν, μεταξύ άλλων, επειδή τότε δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμα κάποιες ικανότητες μας.
Ο αγώνας της ζωής λειτούργησε για μας ως πρόκληση, στην οποία αντιδράσαμε, αποκτώντας έτσι δυνάμεις και ικανότητες, αναλόγως με το διαθέσιμο δυναμικό και την εκάστοτε κατάσταση. Τώρα είναι η ώρα να ξαναονειρευτούμε με πάθος το παιδικό μας όνειρο, γιατί τώρα γνωρίζουμε τις δυσκολίες που σχετίζονται με την εκπλήρωση του, αλλά και τον τρόπο για να ανταπεξέλθουμε. Δεν έχουμε ανάγκη ούτε από έναν κόσμο -υποκατάστατο, που μας κάνει εξαρτημένους, ούτε κι από έναν απωθημένο κόσμο, που οδηγεί σε παραστρατήματα. Η ανάμνηση είναι που μας βοήθησε να διαχειριστούμε και να λυτρώσουμε το παρελθόν, είμαστε – όπως ένα παιδί – επιτέλους ελεύθεροι και αθώοι.
*Απόσπασμα από την «Οδύσσεια εντός μας», που αναμένεται να πρωτοκυκλοφορήσει το καλοκαίρι, από τις «Εκδόσεις Χείρωνας»
Εγχείρημα Χείρωνας – πρώτη δημοσίευση στην Εναλλακτική Δράση